Από σήμερα και ως το επόμενο Σάββατο, βρίσκομαι στις ΗΠΑ, και συγκεκριμένα στην Καλιφόρνια, προκειμένου να έχω σειρά συναντήσεων στο πλαίσιο της διαμόρφωσης ενός νέου υποβάθρου πολιτικής για την τριτοβάθμια εκπαίδευση και την έρευνα.

Η επίσκεψη αυτή αποτελεί την πρώτη μιας σειράς τέτοιων επαφών με καταξιωμένα ηγετικά στελέχη της εκπαίδευσης διεθνώς για την διερεύνηση των πρακτικών που ακολουθούν αποτελεσματικά εκπαιδευτικά συστήματα.

Η Καλιφόρνια αποτελεί παγκοσμίως ένα υπόδειγμα σε ό,τι αφορά την ποιότητα των δημοσίων τριτοβαθμίων ιδρυμάτων της. Είναι η έδρα του καλύτερου δημοσίου Πανεπιστημίου του κόσμου (Μπέρκλεϋ) και του δεύτερου καλύτερου ιδιωτικού (Στάνφορντ). Ώς πολιτεία έχει την μεγαλύτερη συγκέντρωση κορυφαίων πανεπιστημίων από οποιαδήποτε άλλη πολιτεία. Διαθέτει ένα δημόσιο σύστημα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης που είναι εφοδιασμένο με τους μηχανισμούς εκείνους ώστε να συμβιβάζει την προσβασιμότητα με την αριστεία (accessibility and excellence). Στον τομέα της έρευνας, πέρα από την υπεροχή της εξ αιτίας των πανεπιστημίων αυτών, αποτελεί την έδρα μερικών από τα κορυφαία δημόσια και ιδιωτικά ερευνητικά κέντρα στον κόσμο (Lawrence Berkeley National Lab, Scripps Institute). Αποτελεί το πλέον καινοτόμο κομμάτι της Αμερικής και δεν είναι τυχαίο ότι πολλοί από τους κορυφαίους ιδιωτικούς οργανισμούς στον τομέα της έρευνας εδράζονται στην Silicon Valley, μερικά χιλιόμετρα μακριά από το Στάνφορντ και το Μπέρκλεϋ. Η Καλιφόρνια ουσιαστικά αποτελεί το πρότυπο για την μεταφορά τεχνολογίας/γνώσης από τα πανεπιστήμια και ιδρύματα στην βιομηχανία και την κοινωνία. Αν η Καλιφόρνια ήταν ανεξάρτητη χώρα θα είχε την έκτη μεγαλύτερη οικονομία στον κόσμο.

Η πρωτοπορία της αυτή οφείλεται σε μεγάλο βαθμό σε αυτά ακριβώς τα πανεπιστήμια και ερευνητικά κέντρα. Τέλος, ένα σημείο με ιδιαίτερο Ελληνικό ενδιαφέρον: η πολιτεία της Καλιφόρνιας, και συνεπώς ο δημόσιος εκπαιδευτικός και ερευνητικός ιστός της, περνά τον τελευταίο ενάμιση χρόνο την μεγαλύτερη δημοσιονομική κρίση της σύγχρονης ιστορίας της.

Πρέπει και μπορούμε να μάθουμε πολλά και να αξιοποιήσουμε την εμπειρία της Καλιφόρνιας στην διαδικασία διαμόρφωσης πολιτικής για την τριτοβάθμια εκπαίδευση και την έρευνα, αλλά και στην διαφάνεια. Υπάρχουν φυσικά μεγάλες διαφορές, αλλά δεν λείπουν οι ομοιότητες. Υπάρχουν δομές από τις οποίες μπορούμε να μάθουμε και λάθη τα οποία πρέπει να αποφύγουμε. Για τον σκοπό αυτό επισκέπτομαι την Καλιφόρνια: ώστε να συναντηθώ με κορυφαίους παράγοντες στις διοικήσεις των Πανεπιστημίων, Κολλεγίων, Ερευνητικών Κέντρων, και Πολιτικής ηγεσίας της εκπαίδευσης. Με την ευκαιρία θα μπορέσω να συναντηθώ με φορείς της Ελληνικής Ομογένειας καθώς και με Έλληνες καθηγητές και φοιτητές που ζουν στην Καλιφόρνια.

Ενδεικτικά αναφέρω μερικά από τα θέματα συζήτησης στις συναντήσεις που θα έχω:

1. Το μέλλον της δημόσιας τριτοβάθμιας εκπαίδευσης μετά την οικονομική κρίση
2. Το σύστημα του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας (University of California System) και το σύστημα των πολιτειακών Πανεπιστημίων της Καλιφόρνιας (California State Universities). Πρόκειται για δύο συστήματα που λειτουργούν παράλληλα με επιτυχία. Το πρώτο δίνει έμφαση στην έρευνα το δεύτερο στην εκπαίδευση.
3. Η συνδιαχείριση των επί μέρους Πανεπιστημίων (Campuses) που απαρτίζουν το Πανεπιστημιακό Σύστημα της Καλιφόρνιας ως μία ολότητα, αλλά με συνθήκες εσωτερικού ανταγωνισμού και αποκέντρωσης.
4. Η πορεία του Πανεπιστημίου του Στάνφορντ και ο «ανταγωνισμός» του με το Πανεπιστήμιο του Μπέρκλεϋ.
5. Η διαχείριση της χρηματοδότησης και οι προγραμματικές συμφωνίες μεταξύ Πολιτείας και Πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας.
6. Ο ρόλος των διοικουσών επιτροπών (Boards of Trustees) και των επιτηρητών (Regents).
7. Η χρήση του ηλεκτρονικού βιβλίου στην δευτεροβάθμια και τριτοβάθμια εκπαίδευση.
8. Η επιτυχία της πολιτικής ευρείας προσβασιμότητας με ταυτόχρονη έμφαση στην αριστεία του Πανεπιστημίου του Μπέρκλεϋ.
9. Συστήματα διοίκησης πανεπιστημίων, εναλλακτικά υποδείγματα, ισορροπία αυτονομίας και κεντρικής ρύθμισης, μοντέλα χρηματοδότησης, κοινωνική λογοδοσία.
10. Το σύστημα των Κοινοτικών Κολλεγίων (Community College system), η θέση του σε σχέση με το Πανεπιστημιακό και το Πολιτειακό Πανεπιστημιακό σύστημα, η σύνδεσή του με τις ανάγκες της κοινότητας που εξυπηρετεί και η έμμεση πρόσβαση μέσω των Κοινοτικών Κολλεγίων στα Πανεπιστήμια.
11. H διαμόρφωση προτεραιοτήτων και πολιτικής έρευνας στις ΗΠΑ.
12. Η ισορροπία μεταξύ κεντρικών ερευνητικών στοχεύσεων και «ανοιχτών» πεδίων έρευνας με κριτήριο την αριστεία. Η σύνδεση της οικονομίας με την έρευνα. Μεγάλα ερευνητικά κέντρα και εξειδικευμένα ερευνητικά κέντρα.
13. Μέθοδοι και πρακτικές προκήρυξης και χρηματοδότησης έρευνας.
14. Τομείς αιχμής στην έρευνα.
15. Συνεργασία Πανεπιστημίων και Ερευνητικών Κέντρων
16.Ερευνητικές καινοτομίες και δημιουργία start up εταιρειών με ερευνητικό χαρακτήρα.
17. Μεταφορά τεχνολογίας (Technology Transfer).
Τρόποι συνεργασίας με τα «καλύτερα μυαλά», ελλήνων επιστημόνων του εξωτερικού.
18. Αξιοποίηση της Ελληνικής επιστημονικής διασποράς. Μονοπάτια εξόδου από την εσωστρέφεια της Ελληνικής τριτοβάθμιας εκπαίδευσης.
19. Πρακτικές ανοικτής διακυβέρνησης, διαβούλευσης και συμμετοχής.

Οι συναντήσεις θα λάβουν χώρα στο Μπέρκλεϋ, Στάνφορντ, Σακραμέντο, Silicon Valley, Σαν Φρανσίσκο, Όουκλαντ. Θα επισκεφθώ επίσης το Lawrence Berkeley Νational Laboratory, το Mathematical Sciences Research Institute (MSRI), την Google Research, κλπ.

Aνάμεσα στους παράγοντες που θα συναντήσω περιλαμβάνονται οι:

-Glen Thomas, Υπουργός Παιδείας της Καλιφόρνιας (Secretary of Education of the State of California)
-John W Etchemendy, Provost του πανεπιστημίου του Στάνφορντ
-Jeffrey H Wachtel, Επικεφαλής των συμβούλων του Προέδρου του Πανεπιστημίου του Στανφορντ John Hennessy (λόγω απουσίας του τελευταίου) και Γραμματέα της επιτροπής διοίκησης (Board of Trustees) του Πανεπιστημίου
-Robert J. Birgeneau, Πρύτανη (Chancellor) του Πανεπιστημίου του Μπέρκλεϋ.
-Steven Beckwith, Αντιπρόεδρο (Vice President) υπεύθυνο για την Έρευνα και τις μεταπτυχιακές σπουδές όλων των Πανεπιστημίων του συστήματος της Καλιφόρνιας (University of California Systems)
-Jack Scott, Πρύτανη (Chancellor) of the California Community College System
-Helene Barcelo, αναπληρώτρια διευθύντρια (Deputy Director) και Dave Auckly (associate Director), του Ινστιτούτου Mαθηματικών Επιστημών (Mathematical Sciences -Research Institute (MSRI)) στο Μπέρκλεϋ
-Graham Fleming, Αντιπρύτανη (Vice Chancellor) υπεύθυνο για την Έρευνα στο Μπέρκλεϋ
-Carol Mimura, Αντιπρύτανη (Vice Chancellor) υπεύθυνη για θέματα πνευματικής ιδιοκτησίας και βιομηχανικής έρευνας στο Μπέρκλεϋ (Assistant Vice Chancellor, Intellectual Property & Industry Research Alliances)
-Craig Newmark, Ιδρυτή του Craigslist

Θα συναντήσω επίσης Κοσμήτορες, Προέδρους Τμημάτων και καθηγητές των Πανεπιστημίων Μπέρκλεϋ και Στάνφορντ.

Τέλος, θα έχω συναντήσεις με τον Μητροπολίτη του Σαν Φραντσίσκο Γεράσιμο, και θα επισκεφθώ το Μεταπτυχιακό κέντρο Θεολογικών σπουδών του Πατριάρχη Αθηναγόρα στο Μπέρκλεϋ και τον διευθυντή του, Μητροπολίτη Νικήτα.